Дар ҷаҳони муосир шумораи бештари одамон дар бораи тағйирот дарсоҳаҳои гуногуни ҷомеа – геополитикӣ, иқтисодӣ, технологӣ ва ғайра ҳарф мезананд ва менависанд. Аммо дар бораи дигаргунихое, ки дар яке аз сохахои асосии хаёти мо — муошират ва алоқа ба амал омадаанд, кам сухан меронанд. Ба акидаи мутахассисон иртибот ё муоширати оммавӣ се марҳилаи асосии инкишофи худро тай кардааст: гуфтори шифоҳӣ, каломичопӣ ва матбаа, радио-телевизион ва дигар анвои электронӣ. Ҳамин тариқ, мо метавонем дар бораи аҳамияти омӯзиши падидаи саводнокии расонаӣ низ дар ҷомеаи иттилоотӣ ҳарф занем. Якум, бо назардошти нақши васоити ахбори(ВАО), таваҷҷӯҳи ҷомеа ба зарурати рушди саводнокии расонаӣ дар тамоми марҳилаҳои инкишоф ҳамчун механизми пешгирии дарки маълумоти номатлуб ва таъсири манфии он нигаронида шудааст, бештар таваҷҷуҳ зоҳир мекунад. Баъдан, падидаи саводнокии расонаӣ имрӯз ба далели пайдоиши касбҳои нав, ки бо ҳамкории иҷтимоӣ зич алоқаманданд, аҳамият дорад. Саввум, аз нигоҳи пешрафти иртибот (коммуникатсия), саводнокии расонаӣ яке аз унсурҳои асосии василаҳо ва усулҳои ҳамкории иҷтимоӣ мебошад.
Ҳамин тариқ, аҳамияти ва масъалаи таҳлили нақши саводнокии расонаӣ дар ҷомеаи иттилоотӣ ва рушди онро ҳамчун ҳадафи стратегии таҳсилоти ВАО- ро ташкил медиҳад. Аммо пеш аз омўхтани нақши саводнокии расонаӣ дар ҷомеаи иттилоотӣ мафҳумҳои асосиро мушаххас кардан лозим аст. Ҷомеаи иттилоотӣ системаи робитаҳо ва муносибатҳои байни шахсон мебошад, ки ба табодули иттилоот дар фаъолияти иҷтимоӣ ва иқтисодӣ асос ёфтааст. Ин сохтори ҳаётро метавон бо як қатор хусусиятҳо тавсиф кард. Масалан, дар ҷомеаи иттилоотӣ технологияҳои муосир истеҳсол ва амал мекунанд, ки ҷараёни иттилооти ВАО-ро таъмин мекунанд. Инфрасохтори алоҳида мавҷуд аст, ки ба мо имкон медиҳад маҷмӯи калони захираҳои иттилоотиро эҷод, нигоҳдорӣ ва инкишоф диҳед. Маълумот муҳаррики асосии ҷомеаи иттилоотӣ мебошад. Аз нуктаи назари олимон маълумот ин мафҳумест, ки шахс аз берун гирифта, тавассути сарчашмаҳо ва воситаҳои гуногуни иртибот коркард ва интиқол медиҳад. Коршинос Монастирский падидаи саводнокии расонаиро “натиҷаи таҳсилот, қобилияти ба таври мувофиқ дарк кардан, тафсир кардан, баҳо додан ва эҷод кардани матнҳои ВАО”-ро арзёбӣ кардааст. Ин маънои онро дорад, ки сатҳи муошират ва саводнокии иттилоотии фард аз қобилияти воқеан дарк кардан, таҳлил ва тафсири паёмҳои гуногуни ВАО вобаста аст. Ҳадафи баланд бардоштани салоҳияти саводнокии расонаиро метавон ташаккули ҷомеаи иттилоотии шаҳрвандӣ арзёбӣ кард. Дар ин замина ҷанбаҳои ҷомеаи иттилоотиро аз нуқтаи назари иртибот муфассалтар баррасӣ кардан лозим аст.
Аввалан, ҷомеаи иттилоотӣ ҷомеаи дониш аст, ки рушди на танҳо донишҳои илмӣ, балки бо зуҳуроти гуногуни он низ дар бар мегирад. Инкишофи дониш, ки дар натиҷаи афзоиши талабот ба иттилооти гуногун ба вуҷуд меояд, ташаккули саводнокии расонаиро ҳамчун механизми танзимкунандаи салоҳият дар назар дорад. Сониян, саводнокии расонаӣ, ки ҷузъи ҷудонашавандаи ҷомеаи иттилоотӣ мебошанд, воқеиятро мерасонанд ва онро шакл медиҳанд. Ҳоло саводнокии расонаӣ на танҳо иттилоотро интиқол медиҳанд, балки робитаҳои иртиботӣ байни таърих ва муосир, ҳувият ва тафовутро низ ташкил медиҳад. Ҳамчунин барои дарки саводнокии расонаӣ нақши истисноии Интернетро дар ташаккули ҷомеаи иттилоотӣ нодида гирифтан мумкин нест. Дар байни корбарон, новобаста аз он ки кадом мақом доранд – сиёсатмадорон, арбобони ҷамъиятӣ, тоҷирон – қариб ҳамаи онҳо тавассути Интернет ва шабакаҳои иҷтимоӣ бо аудиторияи мақсаднок муошират мекунанд. Ҳамин тавр, саводнокии расонаиро метавон аз рӯи самтҳо ва нишондиҳандаҳо низ гурӯҳбандӣ кард, ки масоилро дар матлабҳои минбаъда шарҳ хоҳем дод.
